Dzisiaj zaczęła obowiązywać ustawa pozwalająca firmom rodzinnym na stabilną działalność po śmierci właściciela lub przejściu przez niego na emeryturę. W Polsce funkcjonuje około 830 tys. firm rodzinnych, z czego, według danych z Instytutu Biznesu Rodzinnego, aż 57 proc. firm planuje w ciągu najbliższych pięciu lat sukcesję.

Ustawa o fundacji rodzinnej została podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę w lutym tego roku. Wprowadza ona do polskiego prawodawstwa rozwiązanie pod postacią fundacji rodzinnej, która ma zapewnić firmom rodzinnym na stabilną działalność nawet po śmierci lub przejścia na emeryturę właściciela. Jak zauważa resort rozwoju i technologii, jest to możliwość m.in. przeprowadzenia skutecznej oraz wielopokoleniowej sukcesji w firmach, a także sposób na budowę silnych rodzinnych marek, utrzymanie kapitału w jednych rękach oraz ochronę przed jego rozdrobnieniem.

Przepisy, które weszły wraz z nową ustawą, regulują organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnej, w tym także prawa i obowiązki jej fundatora i beneficjentów. Zgodnie z ich założeniem, fundatorem może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych - przekaże ona fundacji rodzinnej określone aktywa. Fundacja ta może być założona przez więcej niż jedną osobę, w tym również osoby, które nie są ze sobą spokrewnione. Będzie mogła być również ustanawiana w kacie założycielskim lub testamencie, sporządzanych jako akty notarialne. Co ważne - fundacja, która zostanie ustanowiona na podstawie testamentu, może mieć tylko jednego fundatora.

Jakie obowiązki ma fundacja rodzinna? Przede wszystkim ma spełniać świadczenia na rzecz beneficjenta, to znaczy przenosić na niego składniki majątkowe, takie jak środki pieniężne, rzeczy lub prawa lub też oddać je beneficjentowi do korzystania zgodnie z wolą fundatora. Warto zaznaczyć, że beneficjent będzie mógł także otrzymać składniki mienia fundacji już po jej rozwiązaniu.

Według nowego prawa majątek fundacji rodzinnej, powstały na skutek wyposażenia jej przez fundatora, będzie stanowić fundusz założycielski, którego wartość nie może być niższa niż 100 tys. zł. Należy pamiętać, że fundusz ten musi być wniesiony w całości przed zarejestrowaniem fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych. Wyjątkiem są fundacje ustanowione w testamencie.

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w ściśle określnym zakresie. Obejmuje on działalność polegającą m.in. na najmie, dzierżawie lub udostępnianiu mienia do korzystania na innej podstawie, przystępowaniu i uczestnictwie w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze, a także udzielaniu wybranym podmiotom pożyczek.

W ustawie jest również zapis dotyczący mechanizmów zakończenia działania fundacji i jej likwidacji. Może ona ulec rozwiązaniu w przypadku, gdy właściwe organy fundacji rodzinnej podejmą odpowiednią uchwałę w tym zakresie. W wyjątkowych przypadkach taką fundację będzie mógł rozwiązać sąd.

Poza wyżej wymienionymi zmianami, ustawa wprowadza również nowości do Kodeksu cywilnego - sprecyzowano w nim, że ustanowiona w testamencie fundacja rodzinna, może być spadkobiercą. Został również uzupełniony katalog źródeł zaspokojenia zachowku o świadczenia od fundacji rodzinnej i mienie otrzymane w związku z jej rozwiązaniem. Został również dodany obowiązek doliczenia do spadku przy obliczaniu zachowku także funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej, który wniesiony był przez spadkodawcę w przypadku, gdy fundacja nie jest ustanowiona w testamencie oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej - w wysokości nie wyższej niż fundusz założycielski fundacji. Dodatkowo przesądzona została również możliwość zrzeczenia się prawa do zachowku oraz wprowadzono możliwość rozłożenia na raty, odroczenia terminu płatności lub nawet obniżenia wysokości zachowku.